Vertigo (baş dönmesi) etrafımızdaki eşyaların dairesel olarak dön-düğü zeminin ayağımızın altından kaydığı hissiyle oluşan bir hare-ket halüsinasyonudur.
En sık olarak içkulak sorunları nedeniyle oluşur. İç kulak salyan-goz olarak bildiğimiz içinde kulak sıvısı olan ve üç yarım daire ka-nalından oluşan beyin içindeki bir yapıdır.
Dengemizi üç ana organdan gelen sinyallerin beyinde değerlendi-rilmesi ve buna göre verilen komutlarla sağlarız.
1-göz
2-kulak
3-kas iskelet sistemi
Bu üç sistem üzerinden beyin denge merkezine sürekli bilgi akışı vardır. Bilgi akışından herhangi bir hastalık nedeniyle eksik uyarı giderse beyin bunu baş dönmesi ve denge kaybı olarak algılayacaktır. Ta ki sistem yeniden düzelene kadar. Buna kompansasyon diyoruz.
En sık görülen içkulak hastalığı olarak kristallerle ilgili başdönmesi gelmektedir.
İç kulak içindeki yarım daire kanallarında harekete duyarlı adeta sensör gibi yapılar vardır jöle kıvamında bir yağı içine gömülü olarak duran mikron çapında bu kristal yapılar travma uzun süreli yatma (hastalık, cerrahi veya diş tedavisi) sebebiyle gömülü oldukları yerden kanal içine düşerler. Dolayısıyla ani hareket ettiğimizde öne eğilme yukarı bakma yataktan sağa sola dönme esnasında bu kristaller kanal içinde yüzerek buradaki sinir uçlarını uyarırlar. Ani baş dönmesi bulantı olur. Sabit durduğumuzda semtim olmaz.
Provakasyon testi yapılarak bu durum tespit edilir ve düzeltme manevrası ile hareketli partiküller yeniden jöle içine gömülü hale getirilir.
Bu manevra ile şikayetler tamamen geçer. Süreç tekrarlarsa manevra yeniden yapılır.
2. en sık gördüğümüz iç kulak sıvılarının tıkanması sonucu gelişen vertigo ataklarıdır. Meniere hastalığı denilen bu durumda kulakta ani oluşan uğultu basınç hissi ve bunu takip eden baş dönmesi bu-lantı kusmadır.
İç kulak sıvıları normalde üretilip bir kese tarafında emilerek sürekli yenilenir. Özellikle kese bölgesinde oluşan tıkanma emilme sürecini bozar ve kanal içinde oluşan sıvı basıncı artarak sonuçta Vertigo krizine döner. Süre olarak dakikalardan saate varan bir baş dönmesi atağıdır.
İlaç tedavisi ve diyet önerilir. (özellikle tuz kafein)
3. olarak iç kulak sinirinin bir virüs tarafından iltihaplanması ile baş-layan vertigo, vestibuler nörinit dediğimiz durumdur.
Genelde bir üst solunum yolu enfeksiyonunu takiben günlerde gelişir. Baş dönmesi günlerce sürebilir.
4. Migren genelde yarım baş ağrısı atakları ile gelen bir durumdur. Ancak bir kısım migren hastalarında buna vertigo da eklenebilir. Bazen bir baş ağrısı atağı öncesi bazen baş ağrısı esnasında oluşabilir.
5. Beyin veya beyincik içerisinde içkulak sinirini ve yollarını etkili-yen kitleler de baş dönmesi nedeni olabilir. Merkezi nedenler dedi-ğimiz bu grup sıklık olarak daha azdır ve hastalarda bazı nörolojik bulgular da eşlik eder.(konuşma bozukluğu, uyuşma, güç kaybı vs)
6. iç kulak kanlanması boyundaki ana atardamarlar aracılığıyla olur. Bu damarlardaki plak kireçlenme diseksiyon(damar cidarına kanama) dediğimiz durumlarda kanlanma bozularak baş dönmesi gelişebilir. Özellikle hareketle baş dönmesi artar. Daha çok ileri yaş grubunda görülür.
7. Daha nadir olarak boyun problemlerinden kaynaklı servikal baş inmesi görülebilir. Boyun bölgesinde derin duyu sistemi ile başın pozisyonu ile ilgili sürekli iç kucağa bilgi akışı vardır. Kireçlenme boyun fıtığı kas spazmı gibi nedenler bası etkisiyle bu bilgi akışına engel olarak baş dönmesi nedeni olabilir..Bunda da özellikle baş hareketleriyle dönme de artış olur.
8. son olarak psikojenik dediğimiz depresyon anksiyete ve panik bozukluk durumlarında baş dönmesi görülebilir. Diğer sebepler ekte edildikten sonra bu tanı konabilir psikoterapi ve ilaç yöntemiyle tedavi edilir.
Genelde tanı hastadan alınan anamnezle %80 konur. Onun için hastanı hikayesi önemlidir, oluş şekli süresi eşlik eden semptomlar titizlikle sorgulanmalıdır. Bunu yanında ENG, VNG kalori testlerle göz bebeği hareketleri incelenir. İç kulak fonksiyonları test edilir. MR BT kafa içi patolojiler incelenir.
Kliniğimizde bulunan VERTIGO INDICATOR programıyla postu-rografi testinde hastanın denge durumu ve muhtemel patolojiler (kulak, beyin, boyun) tespit edilir.
Vertigo tipine göre bazen manevra bazen ilaç tedavisi planla-nır.Bazı hastalarda aynı anda iki vertigo tipi bulunabilir. Uzun süre-dir atakla gelen bir meniere hastasında pozisyonel vertigo da gelişebilir.
Vücutta kompansasyon düzeltme mekanizmaları vardır. Vertigo sonrası süreçte bu devreye girer. Bu süreç tamamlanmazsa de-kompanse dediğimiz durum oluşur. Bu durumda hastada aylarca süren denge bozukluğu baş dönmesi gelişebilir.
Bu durumlarda vestibuler egzersiz programı Brainport cihazı ile denge rehabilitasyonu yapılır.
Brainport özel geliştirilmiş bir cihazdır. Dil üzerinden beyne sinyal gönderilerek nöralplastisite uyarılarak kompansasyon süreci hızlandırılır.
Ayrıca vizuel biofeedback yöntemleri de uygulanabilir.